دانش‌آموخته دانشگاه تهران - ۱۶
دکتر فرزاد غلامی: مسئله آب زندگی همه جامعه را تحت تأثیر قرار داده است/ رفع مشکل آبی کشور نیازمند نگاه‌های چندرشته‌ای و حتی فرارشته‌ای است
دکتر فرزاد غلامی، استادیار دانشکده و علوم اجتماعی و دانش‌آموختة دانشگاه تهران در ششمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «نگاه به گذشته، حرکت به آینده آب کشور»، به تشریح ابعاد مختلف یک مسئله پرداخت و ادامه داد: از نگاه اجتماعی وقتی مسئله‌ای مطرح می‌شود، باید ادراک عمومی منفی در رابطه با آن وجود داشته باشد. یعنی از نظر بخش بزرگی از جامعه، آن مسئله ویژگی‌های منفی داشته باشد که کیفیت زندگی جامعه را تحت تأثیر قرار دهد.
او افزود: امروز وضعیت آبی ما بخش بزرگی از جامعه را تحت تأثیر قرار داده است و تبعات ناشی از سدسازی، مهاجرت و انتقال آب بین‌حوزه‌ای را به همراه داشته است.
غلامی دومین ویژگی مسئله را عمومی بودن آن مطرح کرد و گفت: مسئله آب زندگی همه جامعه را تحت تأثیر قرار می‌دهد و به زندگی بخش بزرگی از جامعه آسیب می‌رساند.
او با بیان اینکه برای تحقق مسئله اجتماعی باید دو بعد عینی و ذهنی آن مد نظر قرار گیرد، بیان داشت: بعد عینی آن یعنی در تجربه روز مره خود متوجه شویم که جامعه با مسئله آب مواجه است و بعد ذهنی آن یعنی به این درک برسیم بحران آب مسئله جامعه ایران است و باید این وضعیت تغییر کند و می‌تواند هم تغییر کند.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران به یکی دیگر از ویژگی‌های مسئله اشاره کرد و افزود: مسئله باید ناشی از تصمیمات یا رفتارهای انسانی باشد و کیان جامعه را به خطر بیندازد. مسئله آب اجتماعی است. شرایط اقلیمی جامعه ایران خشک و نیمه‌خشک است بنابراین کم‌آبی در ایران صرفاً یک مسئله نیست و مدیریت این آب و تبعات ناشی از این رفتار، مسئله است.
غلامی با بیان اینکه شرایط اقلیمی را نمی‌توان تغییر داد و باید شرایط را مدیریت کرد، عنوان داشت: مسئله اجتماعی باید باعث نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی شود و خصلت نهادی به خود بگیرد که در مسئله آب، این موضوع دیده می‌شود.
او خاطرنشان کرد: مسئله آب به‌عنوان مسئله زیست‌محیطی باعث نابرابری‌های زیادی شده است. بخش بزرگی از جامعه ما بار این نابرابری‌ها را به دوش می‌کشد و وقتی مسئله‌ای باعث نابرابری می‌شود، باعث ایجاد بستری برای مطرح‌شدن مسائل دیگر می‌گردد.
استادیار دانشکده علوم اجتماعی تاکید کرد: تجربه کشورهایی مثل مصر، الجزایر و برزیل این را نشان داده که مسائل محیط زیستی در صورت گره با مسائل اجتماعی منجر به ستیزهای سیاسی اجتماعی می‌شوند و تبعاتی برای سیستم خواهند داشت.
غلامی با اشاره به اینکه بُعد دیگر مسئله اجتماعی خصلت چندبعدی بودن آن است، بیان کرد: مسئله آب حتماً این ویژگی را دارد و می‌توان از شیوه‌های مدیریت منابع آب تا بحث‌های اقتصادی سیاسی آب این موضوع را متوجه شد.
او افزود: مسئله آب نیازمند نگاه‌های چندرشته‌ای و حتی فرارشته‌ای است. تاکنون در کشور بحث مدیریت منابع آب توسط کسانی انجام شده که در رشته‌های فنی مهندسی بوده‌اند ولی وقتی در مدیریت منابع آب و در طرح‌های اجرایی عمرانی، پیوست‌های زیست‌محیطی و اجتماعی آنها را نادیده می‌گیریم یا ارزشی برای آن قائل نیستیم حتماً مسئله زیست‌محیطی تبدیل به مسئله اجتماعی بزرگ‌تر می‌شود.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران مرجع تشخیص مسئله آب را در دو حالت برشمرد و گفت: در درجه نخست نخبگان تشخیص دهند و تا وقتی مسئله مرجع تشخیص آن نخبگان باشد یعنی خطر احساس شده ولی هنوز بُعد عمومی پیدا نکرده و حالت بحرانی نیست. وقتی افراد جامعه درگیر آن می‌شوند یعنی دچار حالت فوق بحرانی شده‌ایم.
غلامی ادامه داد: وقتی شرایط عینی نامناسبی مشاهده می‌شود اما توسط سیاستمداران به‌عنوان یک مسئله آن را نپذیرفته‌اند به آن مسئله پنهان اجتماعی گفته می‌شود.
او با تاکید بر اینکه مسئله آب باید برای اعضای جامعه تشریح شود، گفت: در بحث‌های مدیریت آب، رویکردهای اجتماعی نادیده گرفته شده است و اعتقادی به استفاده از علوم اجتماعی برای حل مسائل نداریم، درحالی‌که تجربه دنیا نشان می‌دهد بخش بزرگی از موفقیت، استفاده از دانش علوم اجتماعی به‌خصوص روزنامه‌نگاری علم است.
استادیار دانشکده علوم اجتماعی اظهار داشت: تا زمانی که نتوانیم نگاه‌های خط‌کشی‌شده بین رشته‌ها را کنار بگذاریم و مسئله را چندبعدی ببینیم، نمی‌توانیم به سمت وضعیت بهتر حرکت کنیم.
شهروندان باید سواد آب را فرابگیرند
غلامی در ادامه به ارائه راهکارهای مناسب برای حل مسئله آب در کشور پرداخت و اشاره کرد: راه حل مسائل اجتماعی تبعا باید مبتنی بر سیاست‌های ساختاری باشد اما حتماً تغییرات فردی جزئی از این است. وقتی به عنوان مسئله اجتماعی نگاه می‌کنیم، نیازمند اصلاح سیاست‌های کلان عمومی هستیم. تا زمانی که مسئله کلان اجتماعی را از سمت سیاست‌های کلان و نهادی پیگیری نکنیم، آن موفقیت ایجاد نمی‌شود.
او به دومین راهکار مسئله اجتماعی اشاره کرد و گفت: باید مسئله اجتماعی را در ارتباط با مسائل دیگر ببینیم. اگر نگاه جزءنگر داشته باشیم، موفق نمی‌شویم. تا زمانی که اعتماد اجتماعی جلب نشود و اولویت‌های ما تغییر نکند، مردم هم ما را همراهی نمی‌کنند.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران تاکید کرد: در این راستا مسئله برای جامعه باید قابل‌فهم شود تا ما را همراهی کنند. باید مفهوم سواد آب را برای جامعه جا بیندازیم، یعنی بخش بزرگی از جامعه بداند که دانش رفع این مشکل را داشته باشد و بتواند آن را مدیریت کند.
غلامی اظهار کرد: شهروندی که سواد آب را متوجه شده، قادر است بین زندگی روزمره و موضوعات اجتماعی نظیر آب تفاوت قائل شود و وارد سبک زندگی آن می‌شود.
او گفت: در کنار همه این اقدامات و در کنار رویکردهای مهندسی، نیاز متخصص علوم اجتماعی هم باید دیده شود تا جامعه را با رویکردهای علّی همراه کند.
ششمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «نگاه به گذشته، حرکت به آینده آب کشور» به همت «دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان» اداره کل روابط عمومی دانشگاه تهران با حضور دکتر فاطمه نصرتی، رئیس دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان (مدیر پنل)، و با سخنرانی آقایان دکتر مجید خلقی، استاد دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران؛ دکتر فرزاد غلامی، استادیار دانشکده و علوم اجتماعی و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران و مهندس مهدی باقری گاوکش، پژوهشگر و کارشناس ارشد مهندسی منابع آب و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران به صورت مجازی برگزار شد.
نظر شما :