دانش‌آموخته دانشگاه تهران - ۴۵
دکتر زهرا نیکخواه: نتایج یک پژوهش درباره میزان اثرگذاری برنامه‌های آموزش نیروی انسانی در سازمان‌ها / آشنایی با مشخصه‌های افرادی که فرآیند خودتوسعهای را دنبال می‌کنند
دکتر زهرا نیکخواه، دانشیار گروه مدیریت دانشگاه بجنورد و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران در هجدهمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «مهارت‌های خودتوسعهای در سرمایه‌های انسانی» گفت:
احساس بی‌عدالتی در محیط کار و در تخصیص پست‌های سازمانی باعث کاهش شادی افراد می‌شود. علم مدیریت منابع انسانی به دنبال شاد کردن افراد است. خودتوسعهای یکی از ابزارهایی است که موجب می‌شود افراد مهارت‌های خود را از حالت بالقوه به حالت بالفعل تغییر دهند و فرد احساس بهتری پیدا می‌کند.
وی در تبیین رفتارهای خودتوسعهای، اظهار کرد: در رفتار خودتوسعهای، خود فرد به طور داوطلبانه و فراتر از وظیفه‌اش، مهارت‌ها را توسعه می‌دهد و تلاش می‌کند اثربخشی موضوع را در کار مشاهده کند و منجر به اثربخشی سازمان شود. یکی دیگر از مؤلفه‌های رفتارهای خودتوسعهای، خودمحور بودن است. در مهارت خودتوسعهای، فرد به دنبال مهارت‌هایی می‌رود که منجر به توسعه شغلش شود.
دکتر نیکخواه افزود: رفتار خودتوسعهای و پیش‌قدمی شخصی، یک سندروم رفتاری و ویژگی شخصیتی است که فرد تمام تلاش خود را می‌کند تا فراتر از بایسته‌هایی که از او می‌خواهند، انجام دهد. در مهارت خودتوسعهای، خودمان یادگیری انجام می‌دهیم اما در مشارکت کاری از مهارت‌هایی که به دیگران یاد دادیم استفاده می‌کنیم.
وی با بیان اینکه در رفتار خودتوسعهای سه عامل متقابل شامل عوامل فردی، محیطی و سازمانی وجود دارد، درباره این عوامل توضیح داد: عوامل فردی شامل انگیزش شغلی، هدف‌مداری، خودکارآمدی، نگرش، تجربه‌اندوزی، عجین شدن شغلی، تعهد حرفه‌ای، نیاز به موفقیت و ویژگی‌های جمعیت‌شناختی می‌شود که تمام این موارد را می‌توان با مربی‌گری بهبود بخشید و بهترین مربی هم «رفیق خود بودن» است.
دکتر نیکخواه در برشمردن عوامل سازمانی در رفتار خودتوسعهای، از مواردی ارزیابی عملکرد، ساختار پاداش، طراحی شغل منعطف، فرهنگ یادگیری سازمانی و حمایت سازمانی نام برد و در یک نتیجه‌گیری کلی گفت: با رشد انسان‌ها از مناظر محیطی، فرهنگی، اجتماعی، تکنولوژی و اقتصادی، سازمان هم رشد می‌کند.
دانشیار دانشگاه بجنورد در بخش دیگر سخنانش، سازمان یادگیرنده را سازمانی دانست که خودش مشکلات خود را می‌شناسند و دنبال پیشرفت و بهبود خود است. وی در ادامه با برشمردن انواع مختلف آموزش کارکنان در سازمان‌ها بسته به زمان و هدف اجرای آموزش، به آسیب‌شناسی میزان تأثیر برنامه‌های آموزشی در سازمان‌ها پرداخت و اظهار کرد: در توسعه منابع انسانی، متولی و اقدام‌کننده، سازمان است. به عبارتی سازمان با توجه به نیاز خود به اجرایی کردن آموزش‌ها می‌پردازد. اما مطالعات نشان داده است که اگر خود کارکنان هدفی از آموزش نداشته باشند، آموزش تأثیر به سزایی نخواهد داشت و در مجموع ۱۰ درصد از آموزش‌ها کارآمد خواهد بود.
دانشیار دانشگاه بجنورد در عین حال رفتارهای خودتوسعهای، یادگیری خودمدار، رفتارهای شهروند سازمانی و … را در تغییر اثر آموزش در توسعه منابع انسانی تأثیرگذار دانست و پس از تشریح مؤلفه‌های رفتارهای خودتوسعهای، به توضیح درباره رفتارهای شهروند سازمانی پرداخت و گفت: رفتار شهروند سازمانی ناظر بر انجام وظایف فراتر از شغل است. در رفتار شهروند سازمانی، فرد تلاش می‌کند تا قوانین و مقررات در سازمان را بپذیرد و کارهای بهتری را انجام دهد و فراتر از شغل خودش عمل کند. اما در رفتار خودتوسعهای این‌طور نیست؛ بلکه فرد تلاش می‌کند که شرایط را بهبود دهد.
دکتر نیکخواه ادامه داد: از طرف دیگر در رفتار شهروند سازمانی، فرد تلاش می‌کند که کارفرما را با خود همراه و همگام کند و به‌نوعی منجر به جلب نظر بشود که البته در خیلی از سازمان‌ها کارفرما‌ها هیچ علاقه‌ای به این موضوع ندارند. اما در رفتار خودتوسعهای، فرد به کارفرما کاری ندارد و خود شخص تلاش می‌کند تا مهارت‌ها و دانش خود بهبود بدهد.
دانشیار دانشگاه بجنورد همچنین در تبیین یادگیری خودمدار (self-direction learning) و تفاوت‌های عمده آن با رفتار خودتوسعهای گفت: در یادگیری خودمدار در چارچوب تعاریف و رفتارها یاد می‌گیرم اما در رفتار خودتوسعهای، در واقع چارچوب معنایی را بهم می‌ریزم؛ بنابراین این دو دارای تفاوت پارادایمی و ذهنی با یکدیگر هستند.
هجدهمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «مهارت‌های خودتوسعهای در سرمایه‌های انسانی» با حضور دکتر فاطمه نصرتی، رئیس دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان (دبیر پنل) و سخنرانی دکتر زهرا نیکخواه، دانشیار گروه مدیریت دانشگاه بجنورد و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران و خانم مینا بوستانی‌راد، عضو کارگروه بانوان هیئت اندیشه‌ورز بسیج کارگران و کارخانجات استان خراسان رضوی و دانش‌آموختۀ دانشگاه تهران چهارشنبه ۲۰ بهمن ماه به‌صورت مجازی برگزار شد.
نظر شما :