دانش‌آموخته دانشگاه تهران - ۱۳
دکتر عبداله بیچرانلو حسن: رسانه‌های تصویر محور بر فضای فرهنگی حاکم شده‌اند/ مرجعیت علمی از دانشگاه رخت بربسته است
دکتر عبدالله بیچرانلو حسن، استادیار دانشکده و علوم اجتماعی و دانش‌آموخته دانشگاه تهران در پنجمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «رسانه‌های دیجیتال و آینده دانش و دین»، به موضوع اینستاگرامی شدن فرهنگ در ایران اشاره کرد و گفت: در این راستا در طول ۴ دهه اخیر یک روندی طی شده که زمینه‌ای برای حاکمیت رسانه‌های تصویر محور و بصری با جذابیت‌های خود بر فضای فرهنگی ما فراهم کرده است.
او با بیان اینکه سیاست‌گذاری فرهنگی و رسانه‌ای در کشور نیز به این سمت رفته است، افزود: در دهه ۱۳۶۰ ما به نحوی سیاست‌گذاری کردیم که تلویزیون در فضای رسانه کشور به رسانه محبوب تبدیل شد و بیشترین مصرف رسانه‌ای هم متعلق به تلویزیون بود.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران بیان داشت: بر اساس سیاست‌گذاری‌ها، شبکه‌های تلویزیونی توسعه پیدا کرد و به رسانه جذاب و غالبی در کشور تبدیل شد که پیامدهای متعددی داشته است. در آن زمان رسانه‌های اجتماعی تصویرمحور و بصری از جمله اینستاگرام با استقبال زیادی نسبت به دیگر رسانه‌ها مواجه شد و به‌گونه‌ای اینستاگرام به رسانه‌ای غالب در کشور تبدیل شده و یا خواهد شد.
بیچرانلو ادامه داد: در این راستا ذائقه تصویری و بصری در بین مردم ایران شکل‌گرفته و سیاست‌های گسترش تماشای تلویزیون منجر به این ماجرا شده است.
او خاطرنشان کرد: در نیمه دهه ۸۰ به‌تدریج تلویزیون‌های ماهواره‌ای وارد صحنه شدند و شبکه‌هایی که پشتوانه محکمی داشتند به ذائقه‌های تلویزیونی، خوراک می‌دادند و وارد فضای ارتباطی با مردم ایران شدند. در مجموع این شبکه‌ها در دهه ۸۰ و ابتدای دهه ۹۰ موفق به جذب مردم بر انواع شبکه‌های تلویزیونی شدند و ذائقه مصرف مردم ایران به رسانه‌های تصویر محور عادت کرد.
استادیار دانشکده علوم اجتماعی اسطوره‌سازی و ایجاد تراکم شناختی را از جمله مشکلات ایجاد شده برشمرد و ادامه داد: اسطوره‌سازی یعنی افرادی برجسته‌تر می‌شوند و یک هاله جذابیت حول آنها شکل می‌گیرد که برای مخاطب با دنبال‌کردن آنها یک وضعیت دست‌نیافتنی ایجاد می‌شود. ایجاد تراکم شناختی یعنی تلویزیون در حوزه‌های گوناگون اطلاعات بسیاری به ما عرضه می‌کند اما نمی‌توانیم آدم متبحری در این زمینه شناسایی کنیم زیرا اطلاعات مطرح شده در یک سطح برای مخاطب عام است.
بیچرانلو با اشاره به آسیب‌های متعدد تلویزیون در زمینه‌های مختلف، گفت: سرمایه‌گذاری اساسی ما بر روی رسانه‌های رقیب از جمله کتاب، تئاتر و مطبوعات برداشته شد، دائماً شبکه‌های تلویزیونی افزایش پیدا کرد، هراس افکنی از رسانه‌های بیگانه به‌قدری افزایش پیدا کرده بود که پاسخ آن در تلویزیون دنبال می‌شد و به دنبال گسترش برنامه‌های تلویزیونی بودیم و باعث شد که دچار عقب‌ماندگی فرهنگی شویم.
او ادامه داد: اسطوره‌سازی که در سه دهه اتفاق افتاد، دستاوردهای کمی برای ما داشت و به سمت سلبریتی‌سازی در حوزه‌های گوناگون حتی در حوزه دانش رسیدیم، مرجعیت علمی از دانشگاه رخت بربسته و در فضاهای رسانه‌ای اتفاق افتاد و دانش گاهاً از طریق محتواهای عمیق به افراد عرضه می‌شد.
دانش‌آموخته دانشگاه تهران افزود: به‌طورکلی روندی که رخ‌داده باعث بروز کژ کارکردهایی از جمله مرجعیت‌زدایی از دانشگاه، سلبریتی‌سازی در حوزه دانش و سطحی‌سازی شد. در حوزه دین هم دچار کژ کارکردهایی شدیم، فرد محوری در مقابل جمع‌محوری و اجتماع‌محوری قرار گرفت و مداحان و روحانیون به سلبریتی تبدیل شدند.
بیچرانلو تاکید کرد: در حوزه دانش و دین به دلیل فضای دیجیتال با پسا روایت‌ها و پسا حقیقت مواجه هستیم، یعنی با انبوهی از روایت‌ها در رسانه‌های مختلف مواجه هستیم که سیلی از افزون بودن اطلاعات را داریم.
ضرورت تقویت سواد رسانه‌ای و فرهنگی در بین مردم
او در ادامه سخنان خود و در پاسخ به سوالات شرکت‌کنندگان در این وبینار، ادامه داد: تغییرات فرهنگی تدریجی و در طول زمان رخ می‌دهد. رسانه باعث شده تا یک جامعه توده‌ای شکل بگیرد که در هر برهه زمانی موج‌های جدیدی در آن رخ می‌دهد. در جامعه توده‌ای، انسجام روانی و آرامشی، ثبات اطمینان‌بخشی ندارد و باید جامعه از حالت توده‌ای خارج شود که زمان‌بر است.
بیچرانلو تصریح کرد: اگر به تسهیل سفر درون کشور و کشورهای دیگر، کمک کنیم به تعمیق فرهنگی افراد کمک کرده‌ایم و دیگر افراد به سلبریتی‌ها پناه نمی‌برند که در این راستا سواد رسانه‌ای و فرهنگی باید در بین مردم تقویت شود.
پنجمین نشست علمی دانش‌آموختگان دانشگاه تهران با موضوع «رسانه‌های دیجیتال و آینده دانش و دین» به همت «دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان» اداره کل روابط عمومی دانشگاه تهران با حضور دکتر فاطمه نصرتی، رئیس دفتر ارتباط با دانش‌آموختگان (مدیر پنل) و سخنرانی دکتر ابراهیم فیاض، دانشیار دانشکده علوم اجتماعی و دانش‌آموخته دانشگاه تهران، دکتر عبدالله بیچرانلو حسن، استادیار دانشکده و علوم اجتماعی و دانش‌آموخته دانشگاه تهران و دکتر احسان شاه‌قاسمی، استادیار دانشکده علوم اجتماعی و دانش‌آموخته دانشگاه تهران، یکشنبه ۱۱ مهر ماه به‌صورت مجازی برگزار شد.
نظر شما :